Kan ik afwijken van de eisen in het Bouwbesluit?

Het Bouwbesluit geeft de wettelijke technische bouwvoorschriften voor een gebouw. Op basis van gelijkwaardigheid mag hier in sommige gevallen van worden afgeweken.  Het is mogelijk om af te wijken van de prestatie-eisen en zelfs van de functionele eis op basis van artikel 1.3 van het Bouwbesluit: gelijkwaardigheid.

Gelijkwaardigheid

Het Bouwbesluit geeft de technische voorschriften voor een gebouw, waaronder de technische voorschriften voor het te hanteren brandveiligheidsniveau. Dit wettelijke veiligheidsniveau is het minimale veiligheidsniveau dat altijd gehaald moet worden, voor alle in het Bouwbesluit omschrevven gebouw-, installatie- en gebruiksaspecten.

De eisen zijn verdeeld in de doelen (functionele eisen) en de prestatie-eisen waarmee aan de doelen voldaan wordt. Het Bouwbesluit wil innovatie niet belemmeren en heeft daarom de 'gelijkwaardige' oplossing mogelijk gemaakt (artikel 1.3 van het Bouwbesluit). Als het gebouw op een andere wijze voldoende brandveilig wordt gemaakt (zodat de beoogde wettelijke doelen behaald worden, dan mag worden afgeweken van de prestatie-eisen. Het bekendste voorbeeld is het weglaten van brandwanden (die een ontwikkelde brand moeten keren), omdat een automatische blusinstallatie (zoals een sprinkler) wordt toegepast.

Onderbouwing gelijkwaardigheid

Gelijkwaardigheid is niet landelijk overal hetzelfde, per gebouw wordt door de gemeente beoordeeld of zij overtuigd is dat een alternatief werkelijk gelijkwaardig is. Dat alternatief moet dus goed gemotiveerd worden bij de vergunningsaanvraag. Voor sommige situaties zijn wel bepaalde richtlijnen veel toegepast, zoals de methode BvB2007 voor grote brandcompartimenten (meestal: groter dan 1.000 m2 of 2.500 m2) of de SBRCURnet handreiking voor de brandveiligheid van hoge gebouwen (hoger dan 70 m). Waar het Bouwbesluit focust op bouwkundige oplossingen, zijn gelijkwaardige oplossingen vaak een combinatie van bouwkunde (B), installaties (I) en organisatie (O) om voldoende brandveiligheid te realiseren.

Handhaving

De plicht om een gelijkwaardige oplossing in stand te houden ligt bij de gebouweigenaar. De gemeente kan hierin handhavend optreden.

Risico's bij regulier gebruik

Als bijvoorbeeld strenge voorwaarden gelden voor het gebruik, dan is het risico dat zo'n gebruiksbeperking niet te handhaven is; dat risico ligt primair niet bij de vergunningverlener maar valt onder verantwoordelijkheid van de gebouweigenaar (eventueel gedelegeerd aan de gebruiker van het gebouw). De vergunningaanvrager moet zich dat realiseren bij de aanvraag en kan eventuele eigen maatregelen voor handhaving overleggen aan de vergunningverlener.

Risico's bij brand

Bij de realisatie van een gelijkwaardige oplossing is het belangrijk je te realiseren dat voor deze oplossing ook consequenties met zich meebrengt, bijv. in extra onderhoud. Daar staat tegenover dat de betrouwbaarheid van de oplossing wel eens groter zou kunnen zijn dan bij een reguliere oplossing. Bij brand heb je daar een enorm profijt van, bijv. omdat niet het hele gebouw verloren gaat.

Aandachtspunten: Hoe houd je de risico's acceptabel?

Goede afspraken met de dagelijkse gebruikers van een gebouw zijn essentieel. Brandveiligheidsinstallaties moeten goed onderhouden en regelmatig gecontroleerd worden; soms is daartoe certificering van installaties (bijvoorbeeld sprinklers of rook- en warmteafvoer) verplicht.

Indien er verschil van inzicht is tussen de initiatiefnemer en het bevoegd gezag c.q. de brandweer, over de onderbouwing van een gelijkwaardige oplossing, bestaat er de mogelijkheid om de casus geheel kosteloos voor te leggen aan de landelijke Adviescommissie praktijktoepassing brandveiligheidsvoorschriften. Deze commissie is ingesteld door de minister en brengt een gezaghebbend en niet-bindend advies uit. Vaak helpt dit om uit de impasse te komen.

Samenvatting aandachtspunten

Gelijkwaardigheid moet je goed motiveren bij de vergunningaanvraag. Je moet ook rekening houden met de mogelijkheden van het gebouw op termijn als je voor een gelijkwaardige oplossing kiest. Maar gelijkwaardigheid geeft wel meer (bouwkundige) ontwerpvrijheid.